Trẻ em ngủ bao nhiêu là đủ? Hậu quả của việc thiếu ngủ kéo dài ở trẻ nhỏ

Giấc ngủ đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ – cả về thể chất, tinh thần lẫn trí tuệ. Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh hiện nay vẫn đang đánh giá thấp vai trò này, đặc biệt khi con “trông vẫn khỏe”, “chơi bình thường” dù mỗi ngày ngủ ít hơn so với khuyến nghị. Thực tế, thiếu ngủ ở trẻ em không biểu hiện rầm rộ ngay lập tức, mà âm thầm để lại hậu quả kéo dài nhiều năm sau. Vậy, trẻ em ngủ bao nhiêu là đủ?

Trẻ em nên ngủ bao nhiêu tiếng mỗi ngày?

Nhu cầu ngủ thay đổi theo độ tuổi. Dưới đây là khuyến nghị chung của Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP):

• Trẻ sơ sinh (0–3 tháng): 14–17 giờ mỗi ngày
• Trẻ 4–12 tháng: 12–16 giờ (bao gồm cả giấc ngủ ban ngày)
• Trẻ 1–2 tuổi: 11–14 giờ
• Trẻ 3–5 tuổi: 10–13 giờ
• Trẻ 6–12 tuổi: 9–12 giờ
• Trẻ 13–18 tuổi: 8–10 giờ

Điều quan trọng không chỉ là số giờ, mà còn là chất lượng giấc ngủ. Trẻ cần được ngủ sâu, không gián đoạn, không bị ánh sáng hoặc tiếng ồn làm phiền. Nếu trẻ ngủ đủ giờ nhưng thường xuyên tỉnh giấc hoặc dậy quá sớm, cơ thể và não bộ vẫn không được phục hồi đầy đủ.

Những biểu hiện thường gặp ở trẻ thiếu ngủ

Không phải lúc nào trẻ thiếu ngủ cũng buồn ngủ hoặc ngáp ngắn ngáp dài. Ngược lại, nhiều trẻ lại trở nên tăng động, dễ cáu gắt, khó tập trung – những dấu hiệu rất dễ bị nhầm lẫn với hành vi “nghịch ngợm” hoặc “khó bảo”.

Ở trẻ nhỏ, thiếu ngủ có thể dẫn đến:

• Khó kiểm soát cảm xúc, dễ la hét, phản ứng mạnh với những tình huống nhỏ
• Khó tiếp thu khi học, không nhớ bài, dễ chán nản
• Dễ bị ốm, cảm cúm, ho kéo dài vì hệ miễn dịch suy yếu
• Rối loạn ăn uống: ăn kém, ăn quá nhiều, kén ăn
• Tăng nguy cơ béo phì ở trẻ do hormone điều chỉnh cảm giác no bị ảnh hưởng

Với trẻ lớn, thiếu ngủ còn làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu và suy giảm thành tích học tập.

Vì sao trẻ em ngày nay dễ thiếu ngủ?

Có nhiều nguyên nhân khiến giấc ngủ của trẻ không được đảm bảo:

• Thời gian học tập quá dài, đặc biệt ở bậc tiểu học và trung học
• Tiếp xúc thiết bị điện tử sát giờ ngủ (TV, điện thoại, máy tính bảng)
• Phòng ngủ nhiều ánh sáng hoặc thiếu yên tĩnh
• Trẻ có thói quen ngủ muộn theo cha mẹ
• Không được hướng dẫn về “thời gian biểu” đi ngủ đúng giờ từ nhỏ

Trong xã hội hiện đại, trẻ em phải đối mặt với áp lực học hành và lịch trình sinh hoạt giống như người lớn, nhưng lại không có đủ thời gian nghỉ ngơi như cơ thể đang phát triển cần có.

Làm thế nào để cải thiện giấc ngủ cho trẻ?

Trẻ cần được hỗ trợ thiết lập nhịp sinh học đều đặn càng sớm càng tốt. Một số giải pháp hiệu quả gồm:

• Thiết lập giờ đi ngủ và giờ thức dậy cố định, kể cả cuối tuần
• Tắt hoàn toàn thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ
• Tạo thói quen thư giãn nhẹ nhàng: đọc truyện, trò chuyện nhỏ, bật đèn vàng dịu nhẹ
• Đảm bảo phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ, giường chiếu sạch sẽ
• Không để trẻ ăn quá no hoặc dùng đồ ngọt trước giờ đi ngủ

Với trẻ lớn, cần giải thích cho trẻ hiểu vai trò của giấc ngủ thay vì chỉ yêu cầu “ngủ sớm”. Khi trẻ hiểu lý do, việc thay đổi hành vi sẽ dễ dàng hơn.

Giấc ngủ không phải là thời gian thừa của trẻ – đó là thời gian quan trọng để não bộ phát triển, trí nhớ củng cố, cảm xúc được cân bằng và cơ thể được phục hồi.
Một đứa trẻ ngủ đủ và ngủ ngon không chỉ khỏe mạnh mà còn lan tỏa năng lượng tích cực cho cả gia đình.
Chăm sóc giấc ngủ cho trẻ, thực chất là đang chăm sóc tương lai lâu dài của con.