Ngủ quá nhiều có sao không? Điều gì xảy ra với cơ thể khi bạn ngủ quá nhiều?

Bạn đã bao giờ tự hỏi liệu ngủ quá nhiều có sao không? Ngủ nhiều có thực sự tốt cho sức khỏe? Trong nhịp sống hiện đại, nhiều người rơi vào tình trạng ngủ nhiều do căng thẳng, mệt mỏi, hoặc thiếu năng lượng – nhưng liệu đây có phải là giải pháp tốt cho cơ thể? Giấc ngủ đóng vai trò thiết yếu giúp cơ thể phục hồi và duy trì sức khỏe tinh thần, tuy nhiên, ngủ quá mức cũng có thể gây ra những tác động tiêu cực không ngờ tới. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hậu quả của việc ngủ quá nhiều và những điều xảy ra với cơ thể khi chúng ta lạm dụng giấc ngủ, từ đó tìm cách duy trì thói quen ngủ lành mạnh và cân bằng.

Ngủ quá nhiều là bao nhiêu?

Thời gian ngủ tiêu chuẩn cho từng độ tuổi

Thời gian ngủ cần thiết cho mỗi người thường khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và nhu cầu sinh lý cá nhân. Theo Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia, khuyến nghị về giấc ngủ hàng ngày như sau:

• Trẻ sơ sinh (0-3 tháng): 14-17 giờ
• Trẻ từ 4-11 tháng: 12-15 giờ
• Trẻ từ 1-2 tuổi: 11-14 giờ
• Trẻ mẫu giáo (3-5 tuổi): 10-13 giờ
• Trẻ em (6-13 tuổi): 9-11 giờ
• Thanh thiếu niên (14-17 tuổi): 8-10 giờ
• Người lớn (18-64 tuổi): 7-9 giờ
• Người cao tuổi (trên 65 tuổi): 7-8 giờ

Tuy nhiên, ngủ quá nhiều hơn mức này – ví dụ, người lớn ngủ từ 10 giờ trở lên thường xuyên – có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe không mong muốn. Đối với người Việt Nam, nghiên cứu từ các trường đại học và Viện Y tế công cộng cho thấy, tỷ lệ người trưởng thành bị mất ngủ và rối loạn giấc ngủ ngày càng tăng, nhưng việc ngủ quá mức cũng đang trở thành một xu hướng mới do ảnh hưởng của căng thẳng và công việc.

Xem thêm: 5 Bài Tập Giãn Cơ Giúp Ngủ Sâu Hơn Vào Ban Đêm

Dấu hiệu cho thấy bạn đang ngủ quá nhiều

Việc ngủ quá nhiều có thể dễ bị nhầm lẫn với sự cần thiết của giấc ngủ sâu và đủ. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu giúp bạn nhận ra rằng mình đang ngủ nhiều hơn cần thiết:

• Cảm giác mệt mỏi và uể oải sau khi ngủ dậy: Ngay cả sau một giấc ngủ dài, bạn vẫn cảm thấy không sảng khoái, dấu hiệu của việc ngủ quá nhiều hoặc giấc ngủ không chất lượng.
• Khó khăn trong việc duy trì năng lượng và tập trung: Ngủ quá nhiều có thể làm suy giảm khả năng tập trung và hiệu suất làm việc, dẫn đến mất năng lượng trong suốt cả ngày.
• Cảm giác u ám và trầm cảm nhẹ: Nghiên cứu chỉ ra rằng những người ngủ quá mức có khả năng gặp phải các vấn đề tâm lý, đặc biệt là cảm giác buồn bã, lo âu và trầm cảm.
• Đau nhức cơ thể, đặc biệt là vùng lưng và cổ: Ngủ quá nhiều có thể làm cho cơ thể bị cứng và căng cơ, đặc biệt là vùng cổ và lưng, do ít vận động.

Tại sao mỗi người cần thời gian ngủ khác nhau?

Nhu cầu ngủ của mỗi người thay đổi do nhiều yếu tố khác nhau như di truyền, tình trạng sức khỏe và thói quen sống. Các nghiên cứu cho thấy rằng giấc ngủ không chỉ là nhu cầu cơ bản mà còn chịu ảnh hưởng bởi lối sống và môi trường xung quanh. Dưới đây là một số yếu tố chính:

• Di truyền: Một số người có gene cho phép họ hoạt động tốt với lượng giấc ngủ ít hơn so với người khác. Ví dụ, các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng một số cá nhân có thể cảm thấy khỏe mạnh chỉ với 6 giờ ngủ nhờ gene đặc biệt.
• Sức khỏe tâm lý và thể chất: Những người có sức khỏe tâm lý ổn định thường cần ít ngủ hơn. Trong khi đó, những người có bệnh lý mãn tính, rối loạn giấc ngủ hoặc căng thẳng cao thường cần nhiều thời gian để cơ thể hồi phục.
• Hoạt động thể chất và thói quen sinh hoạt: Những người thường xuyên tập luyện thể thao hoặc lao động nặng có thể cần nhiều giấc ngủ hơn để phục hồi thể lực. Mặt khác, lối sống ít vận động có thể dẫn đến tình trạng ngủ nhiều hơn nhưng không mang lại cảm giác tỉnh táo.

Xem thêm: Chớp ngay 6 bí kíp để có giấc ngủ ngon đúng nghĩa

Điều gì xảy ra với cơ thể khi bạn ngủ quá nhiều?

Ngủ quá nhiều không chỉ gây ra mệt mỏi mà còn có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn. Dưới đây là những hệ quả có thể gặp phải khi ngủ quá nhiều và những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch

Ngủ quá nhiều có liên quan đến các bệnh về tim mạch và các vấn đề về mạch máu. Một nghiên cứu từ Tạp chí Tim mạch Châu Âu cho thấy, những người ngủ hơn 10 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn 17% và nguy cơ tử vong hoặc mắc các bệnh khác cao hơn 41% so với những người ngủ 7-8 giờ. Lý do là khi ngủ quá lâu, cơ thể ít hoạt động, làm giảm tuần hoàn máu và tăng nguy cơ tụ huyết khối. Ngoài ra, ngủ quá nhiều còn liên quan đến các vấn đề về huyết áp, dẫn đến khả năng đột quỵ và bệnh lý mạch máu.

Suy giảm trí nhớ và ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ

Giấc ngủ dài có thể gây hại cho trí nhớ và chức năng của não bộ. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, khi ngủ quá nhiều, não bộ giảm khả năng tiếp nhận và xử lý thông tin, dẫn đến hiện tượng hay quên và giảm sự tập trung. Một nghiên cứu từ Đại học California cho thấy những người ngủ hơn 9 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc các bệnh về thần kinh cao hơn, đặc biệt là Alzheimer và chứng mất trí nhớ. Chưa kể, khảo sát trên 1 triệu người cho thấy ngủ nhiều hơn 8 tiếng còn tăng nguy cơ đột quỵ lên đến 146%! Việc thiếu vận động và ít hoạt động tinh thần khi ngủ quá nhiều có thể gây nên các triệu chứng suy giảm trí nhớ và giảm hiệu quả làm việc của não bộ.

Xem thêm: 8 Cách giúp bạn hết buồn ngủ và tỉnh táo khi làm việc

Ảnh hưởng đến cân nặng và rối loạn trao đổi chất

Ngủ quá lâu có thể gây rối loạn trao đổi chất và góp phần tăng cân. Khi bạn ngủ nhiều, cơ thể không hoạt động đủ để tiêu hao năng lượng, dẫn đến tăng tích tụ mỡ và giảm sự trao đổi chất cơ bản. Theo Trung tâm Y tế Quốc gia Hoa Kỳ cho thấy rằng, những người ngủ hơn 9 tiếng mỗi đêm có nguy cơ béo phì cao hơn 21% so với những người có giấc ngủ cân đối. Điều này cũng lý giải cho mối liên hệ giữa giấc ngủ dài và các bệnh như tiểu đường type 2, do trao đổi chất không hiệu quả.

Gây ra các vấn đề về tâm trạng và sức khỏe tâm thần

Giấc ngủ dài còn có thể ảnh hưởng xấu đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần. Những người ngủ quá nhiều thường dễ gặp phải các triệu chứng trầm cảm và lo âu. Nghiên cứu của Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia cho thấy ngủ hơn 9 giờ mỗi đêm làm tăng nguy cơ trầm cảm lên đến 49%. Việc thiếu tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên và giảm các hoạt động xã hội khi ngủ quá nhiều có thể khiến cơ thể mất đi sự hưng phấn và dễ rơi vào trạng thái u ám, lo âu. Ngoài ra, ngủ quá lâu cũng gây ra sự thất thường trong tâm trạng, làm giảm khả năng điều hòa cảm xúc và ảnh hưởng đến mối quan hệ với những người xung quanh.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngủ quá nhiều

Tình trạng ngủ quá nhiều có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các yếu tố thể chất, tâm lý và lối sống. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này và cách chúng tác động đến giấc ngủ.

Rối loạn giấc ngủ

Một số rối loạn giấc ngủ có thể dẫn đến tình trạng ngủ quá nhiều. Trong số đó, chứng ngủ rũ (narcolepsy) là một bệnh lý khiến người mắc không thể kiểm soát nhu cầu ngủ của mình, gây ra cơn buồn ngủ đột ngột bất kể thời gian và địa điểm. Ngoài ra, hội chứng chân không yên (restless legs syndrome) cũng là một yếu tố phổ biến gây rối loạn giấc ngủ. Người mắc hội chứng này thường bị cảm giác khó chịu ở chân khi nằm, khiến họ khó vào giấc ngủ hoặc phải ngủ lâu hơn để cảm thấy được nghỉ ngơi.

Căng thẳng và áp lực cuộc sống

Trong cuộc sống hiện đại, căng thẳng và áp lực là những yếu tố phổ biến dẫn đến tình trạng mệt mỏi kéo dài và nhu cầu ngủ cao hơn. Khi phải đối mặt với công việc, gia đình và các vấn đề cá nhân, cơ thể có xu hướng cần ngủ nhiều hơn để phục hồi năng lượng. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng căng thẳng kéo dài và mệt mỏi có thể làm tăng sản xuất hormone cortisol, gây ra cảm giác buồn ngủ và làm giảm năng lượng trong suốt cả ngày. Đây là lý do khiến nhiều người cảm thấy cần ngủ nhiều để bù đắp cho tinh thần mệt mỏi do áp lực cuộc sống.

Xem thêm: 17 Cách giúp dễ ngủ chỉ trong vài phút

Thiếu hoạt động thể chất và thói quen sinh hoạt không lành mạnh

Lối sống ít vận động và thói quen sinh hoạt không lành mạnh cũng là những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng ngủ quá nhiều. Khi không có hoạt động thể chất đều đặn, cơ thể sẽ không tiêu hao đủ năng lượng, dẫn đến cảm giác lười biếng và mong muốn ngủ nhiều hơn. Những người thường xuyên ngồi lâu một chỗ hoặc không tập luyện thể thao có xu hướng ngủ nhiều để bù đắp cho sự thiếu hụt về vận động. Thói quen như ăn quá nhiều thức ăn có đường, uống rượu, hoặc thức khuya cũng gây rối loạn chu kỳ giấc ngủ, làm tăng nhu cầu ngủ quá mức.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây buồn ngủ, làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ và khiến bạn cần ngủ nhiều hơn bình thường. Các loại thuốc kháng histamin, thuốc chống trầm cảm, và một số loại thuốc an thần là những ví dụ điển hình có thể gây ra cảm giác buồn ngủ kéo dài. Những loại thuốc này thường được kê đơn để điều trị các bệnh lý như dị ứng, căng thẳng, và lo âu, nhưng lại ảnh hưởng đến hệ thần kinh, làm giấc ngủ trở nên sâu và dài hơn. Nếu tình trạng ngủ quá nhiều kéo dài trong khi bạn đang sử dụng thuốc, bạn nên trao đổi với bác sĩ để tìm ra các biện pháp giảm thiểu tác dụng phụ.

Cách kiểm soát và tránh tình trạng ngủ quá nhiều: Bí quyết duy trì giấc ngủ cân đối

Nếu bạn thường xuyên rơi vào tình trạng ngủ quá nhiều, việc kiểm soát thói quen ngủ có thể giúp bạn duy trì một nhịp sống cân đối và khỏe mạnh hơn. Dưới đây là các phương pháp giúp bạn tránh ngủ quá nhiều:

Thiết lập lịch ngủ đều đặn

Đặt lịch ngủ cố định, cả thời gian đi ngủ và thức dậy, để tạo cho cơ thể một thói quen ổn định. Ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần, sẽ giúp cơ thể quen với thời gian ngủ hợp lý và tránh tình trạng ngủ nhiều hơn cần thiết. Đồng hồ sinh học của bạn sẽ dần điều chỉnh và giúp bạn cảm thấy sảng khoái ngay cả khi không cần ngủ quá lâu.

Tăng cường vận động trong ngày

Các hoạt động thể chất trong ngày giúp tiêu hao năng lượng, từ đó giúp cơ thể bạn cần một giấc ngủ sâu nhưng không quá dài. Vận động nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ, tập yoga có thể giúp cơ thể tỉnh táo và giảm cảm giác uể oải vào ban ngày, hạn chế nhu cầu ngủ thêm. Lưu ý không tập luyện quá mạnh vào cuối ngày để tránh làm tăng năng lượng và khiến bạn khó ngủ vào ban đêm.

Xem thêm: Rối loạn tiền đình nên nằm gối cao hay thấp?

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống khoa học cũng giúp hạn chế cảm giác uể oải và nhu cầu ngủ nhiều. Tránh tiêu thụ quá nhiều caffeine hoặc đường vào buổi tối vì nó có thể khiến bạn tỉnh táo và khó vào giấc ngủ. Thay vào đó, các thực phẩm giàu tryptophan như chuối, sữa, và các loại hạt có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, khiến bạn không cần ngủ quá nhiều để cảm thấy sảng khoái.

Tham gia các hoạt động giúp tăng sự tỉnh táo vào ban ngày

Nếu bạn dễ cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày, hãy thử tham gia vào các hoạt động giúp não bộ tỉnh táo như đọc sách, học kỹ năng mới, hoặc tương tác xã hội. Những hoạt động này giúp bạn tránh buồn ngủ và tăng cường sự tỉnh táo, từ đó giảm bớt nhu cầu ngủ nhiều hơn vào ban ngày.

Theo dõi và điều chỉnh thói quen ngủ

Sử dụng ứng dụng hoặc ghi chép thói quen ngủ để theo dõi thời gian ngủ của bạn mỗi đêm. Theo dõi những ngày bạn cảm thấy mệt mỏi hay sảng khoái và điều chỉnh thời gian ngủ sao cho phù hợp. Việc này sẽ giúp bạn nhận thức rõ hơn về giấc ngủ của mình và dần dần loại bỏ thói quen ngủ quá nhiều.

Kết luận

Tình trạng ngủ quá nhiều có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, bao gồm các vấn đề về tim mạch, suy giảm trí nhớ, rối loạn trao đổi chất, và tác động xấu đến sức khỏe tâm thần. Duy trì giấc ngủ cân đối với thời gian phù hợp, là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe toàn diện. Nếu bạn nhận thấy mình gặp phải các vấn đề về giấc ngủ hoặc có triệu chứng ngủ quá nhiều mà không rõ nguyên nhân, hãy đến gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và đưa ra các biện pháp cải thiện giấc ngủ, giúp bạn có cuộc sống khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng hơn.